Trong thế giới công nghệ hiện đại, cách chúng ta tương tác với các thiết bị đã thay đổi một cách đáng kể. Không chỉ dừng lại ở các phương thức truyền thống như sử dụng chuột và bàn phím, mà giờ đây, người dùng có thể giao tiếp với hệ thống thông qua giọng nói, cử chỉ, thậm chí là phản hồi xúc giác. Chính những tiến bộ này đã làm nên nền tảng cho một xu hướng thiết kế mới - thiết kế đa phương thức, nơi mà công nghệ có thể thích ứng với cách chúng ta giao tiếp và tương tác một cách tự nhiên nhất. Bài viết dưới đây hãy cùng MangoAds tìm hiểu về khái niệm, các yếu tố cốt lõi, cũng như những phương pháp tốt nhất để áp dụng thiết kế đa phương thức trong việc tạo ra các trải nghiệm người dùng hiệu quả và thân thiện.

1. Thiết kế đa phương thức là gì?

Thiết kế đa phương thức (Multimodal Design) là phương pháp xây dựng trải nghiệm người dùng (User Experience - UX) bằng cách kết hợp nhiều phương thức tương tác khác nhau như giọng nói, văn bản, cử chỉ, và phản hồi xúc giác. Mục tiêu chính của thiết kế đa phương thức là tạo ra những tương tác tự nhiên, trực quan và thân thiện, giúp người dùng cảm thấy thoải mái và dễ dàng khi sử dụng hệ thống. Thay vì chỉ dựa vào một phương thức duy nhất, như chuột và bàn phím trong giao diện truyền thống, thiết kế đa phương thức cho phép người dùng chọn lựa phương thức phù hợp nhất với họ trong từng tình huống cụ thể.

Thiết kế đa phương thức khai thác nhiều cách mà người dùng có thể tương tác một cách trực quan và tự nhiên hơn, từ đó tạo ra những trải nghiệm gần gũi với cuộc sống thực tế.

Ví dụ, thay vì phải gõ lệnh bằng bàn phím, người dùng có thể ra lệnh bằng giọng nói hoặc cử chỉ để thực hiện các tác vụ. Việc này không chỉ làm tăng tính tiện dụng mà còn cải thiện sự gắn kết của người dùng với hệ thống.

2. Các yếu tố trong thiết kế đa phương thức

Thiết kế đa phương thức bao gồm nhiều yếu tố khác nhau, từ các phương thức nhập liệu và đầu ra đến bối cảnh sử dụng. Mỗi yếu tố này đều đóng vai trò quan trọng trong việc tạo ra một trải nghiệm người dùng liền mạch và hiệu quả.

Hình 1: Các yếu tố trong thiết kế đa phương thức (Nguồn: MangoAds)

2.1 Phương thức nhập liệu

Phương thức nhập liệu là các cách mà người dùng có thể tương tác với hệ thống để cung cấp thông tin hoặc điều khiển các chức năng. Trong thiết kế đa phương thức, các phương thức nhập liệu không chỉ dừng lại ở các công cụ truyền thống như chuột và bàn phím, mà còn mở rộng ra nhiều dạng khác như lệnh bằng giọng nói, cử chỉ tay, chạm, cử động, và biểu cảm khuôn mặt.

Một ví dụ điển hình từ nội dung trên là việc sử dụng lệnh bằng giọng nói để tương tác với hệ thống. Thay vì phải gõ lệnh bằng bàn phím, người dùng có thể đơn giản nói ra yêu cầu của mình, ví dụ như "Mở ứng dụng nghe nhạc" hoặc "Tắt đèn phòng ngủ". Việc này không chỉ mang lại sự tiện lợi mà còn giúp tăng tính tương tác tự nhiên giữa người dùng và hệ thống.

2.2 Phương thức đầu ra

Phương thức đầu ra là cách mà thông tin được truyền tải từ hệ thống đến người dùng. Cũng như phương thức nhập liệu, phương thức đầu ra trong thiết kế đa phương thức cũng bao gồm nhiều hình thức khác nhau ngoài các phương thức truyền thống như văn bản và đồ họa. Những phương thức đầu ra mới bao gồm phản hồi xúc giác, âm thanh, và giọng nói, mang lại trải nghiệm phong phú hơn cho người dùng.

Một ví dụ điển hình về phương thức đầu ra đa phương thức là trong các ứng dụng điều hướng. Ngoài việc hiển thị bản đồ và chỉ dẫn bằng văn bản, ứng dụng còn có thể sử dụng giọng nói để đưa ra hướng dẫn từng bước, giúp người dùng tập trung vào việc lái xe. Đồng thời, ứng dụng cũng có thể sử dụng âm thanh để cảnh báo người dùng về các tình huống giao thông nguy hiểm hoặc các điểm đến sắp tới. Sự kết hợp giữa hình ảnh, văn bản và âm thanh tạo nên một trải nghiệm điều hướng đa giác quan, giúp người dùng tiếp nhận thông tin một cách hiệu quả và an toàn hơn.

3.3 Bối cảnh sử dụng

Bối cảnh là một yếu tố quan trọng trong thiết kế đa phương thức vì nó ảnh hưởng trực tiếp đến cách mà các phương thức nhập liệu và đầu ra được sử dụng. Bối cảnh ở đây bao gồm các yếu tố như môi trường sử dụng, sở thích cá nhân của người dùng, và khả năng của các thiết bị mà họ đang sử dụng.

Ví dụ, khi thiết kế một ứng dụng đa phương thức cho việc đặt hàng thực phẩm, bối cảnh sử dụng trong môi trường ồn ào như quán cà phê có thể ảnh hưởng đến quyết định sử dụng các phương thức nhập liệu và đầu ra. Trong trường hợp này, người dùng có thể ưu tiên sử dụng văn bản thay vì giọng nói để đặt hàng, do tiếng ồn xung quanh có thể gây cản trở cho việc nhận diện giọng nói. 

>>> Xem thêm: 12 nguyên tắc thiết kế lấy người dùng làm trung tâm

3. Lợi ích của thiết kế đa phương thức đối với trải nghiệm người dùng

Thiết kế đa phương thức không chỉ mang lại trải nghiệm người dùng tốt hơn mà còn có thể cải thiện nhiều khía cạnh khác nhau của sự tương tác giữa người dùng và hệ thống. Dưới đây là một số lợi ích chính của thiết kế đa phương thức đối với trải nghiệm người dùng.

Hình 2: 3 lợi ích của thiết kế đa phương thức (Nguồn: MangoAds)

3.1 Kích thích sự tham gia

Một trong những lợi ích lớn nhất của thiết kế đa phương thức là khả năng tăng cường sự tham gia của người dùng. Bằng cách sử dụng nhiều phương thức tương tác khác nhau, thiết kế đa phương thức cho phép người dùng tận dụng tối đa các giác quan của họ khi tương tác với hệ thống. Điều này không chỉ làm cho quá trình sử dụng trở nên hấp dẫn hơn mà còn tăng cường sự gắn kết và thỏa mãn của người dùng.

Thiết kế đa phương thức còn giúp tạo ra các trải nghiệm phong phú và đa dạng hơn, từ đó tăng cường sự tham gia của người dùng. Ví dụ, trong một ứng dụng thực tế ảo (Virtual Reality - VR), người dùng có thể tương tác với môi trường ảo bằng cách sử dụng cử chỉ tay, lệnh bằng giọng nói, và phản hồi xúc giác, tạo ra một trải nghiệm toàn diện và nhập vai hơn.

Hình 3: Kính thực tế ảo Virtual Reality - VR nơi người dùng có thể tương tác với môi trường ảo (Nguồn: Internet)

3.2 Cải thiện khả năng truy cập

Thiết kế đa phương thức cũng có thể đóng góp đáng kể vào việc cải thiện khả năng truy cập của hệ thống, đặc biệt là đối với những người dùng có nhu cầu đặc biệt. Bằng cách cung cấp nhiều phương thức tương tác khác nhau, thiết kế đa phương thức cho phép người dùng lựa chọn phương thức phù hợp nhất với khả năng và nhu cầu của họ.

Ví dụ, đối với những người khiếm thính, các phương thức nhập liệu và đầu ra như văn bản và phản hồi xúc giác có thể là lựa chọn phù hợp hơn so với giọng nói và âm thanh. Tương tự, người dùng khiếm thị có thể sử dụng lệnh bằng giọng nói và nhận phản hồi qua âm thanh thay vì dựa vào văn bản hoặc đồ họa.

Thiết kế đa phương thức không chỉ đáp ứng nhu cầu của người dùng khuyết tật mà còn giúp tạo ra trải nghiệm người dùng toàn diện và linh hoạt hơn. Bằng cách cung cấp nhiều tùy chọn tương tác, hệ thống có thể phục vụ tốt hơn cho nhiều đối tượng người dùng khác nhau, từ đó tăng cường khả năng tiếp cận và sự hài lòng của người dùng.

3.3 Tăng tính trực quan

Một trong những ưu điểm nổi bật của thiết kế đa phương thức là khả năng tạo ra những tương tác trực quan và tự nhiên hơn giữa người dùng và hệ thống. Nhờ vào việc khai thác các phương thức giao tiếp khác nhau, người dùng có thể tương tác với hệ thống theo cách gần gũi và quen thuộc hơn, giống như khi họ giao tiếp với con người.

Ví dụ, trong một ứng dụng điều hướng xe hơi, người dùng có thể sử dụng giọng nói để nhập địa điểm đến, tìm kiếm các điểm quan tâm trên đường đi, hoặc nhận thông tin giao thông trực tiếp. Việc sử dụng giọng nói làm phương thức nhập liệu chính giúp người lái xe tập trung vào việc lái xe, đồng thời mang lại trải nghiệm điều hướng an toàn và thuận tiện hơn.

>>> Xem thêm: Các quy tắc trong phương pháp thiết kế liên tục

4. Những phương pháp để thiết kế đa phương thức

Để tận dụng tối đa lợi ích của thiết kế đa phương thức, các nhà thiết kế cần tuân thủ một số phương pháp hay nhất trong quá trình phát triển giao diện người dùng. Dưới đây là một số nguyên tắc quan trọng mà các nhà thiết kế cần lưu ý.

Hình 4: Những phương pháp để thiết kế đa phương thức (Nguồn: MangoAds)

4.1 Tích hợp thiết kế UX và đàm thoại

Một phương pháp hay trong thiết kế đa phương thức là tích hợp giao diện đàm thoại vào trải nghiệm người dùng. Việc này đòi hỏi các lệnh thoại phải được thiết kế như một phần tự nhiên của giao diện, thay vì là một tiện ích bổ sung rời rạc. Khi lệnh thoại được tích hợp mạch lạc vào thiết kế, người dùng sẽ cảm thấy việc giao tiếp với hệ thống trở nên dễ dàng và liền mạch hơn.

Ví dụ, trong một ứng dụng điều khiển nhà thông minh, người dùng có thể sử dụng giọng nói để ra lệnh bật đèn hoặc điều chỉnh nhiệt độ. Nếu các lệnh thoại được thiết kế một cách hợp lý và tự nhiên, người dùng sẽ cảm thấy như họ đang trò chuyện với một trợ lý ảo chứ không phải là đang điều khiển một hệ thống máy tính phức tạp.

Việc tích hợp thiết kế UX và đàm thoại không chỉ giúp cải thiện trải nghiệm người dùng mà còn tăng cường tính tiện dụng của hệ thống. Người dùng có thể dễ dàng chuyển đổi giữa các phương thức tương tác khác nhau mà không cảm thấy bị gián đoạn, từ đó tạo ra một trải nghiệm liền mạch và mạch lạc.

>>> Xem thêm: 8 tips tạo trải nghiệm người dùng hấp dẫn

4.2 Tập trung vào khả năng truy cập

Khi thiết kế giao diện đa phương thức, khả năng truy cập luôn là một yếu tố quan trọng cần được chú trọng. Nhà thiết kế cần đảm bảo rằng các phương thức tương tác được sử dụng không chỉ phong phú mà còn dễ dàng tiếp cận đối với mọi đối tượng người dùng, bao gồm cả những người có nhu cầu đặc biệt.

Ví dụ, khi thiết kế một hệ thống thông tin công cộng tại sân bay, nhà thiết kế cần cân nhắc đến việc cung cấp thông tin bằng nhiều hình thức khác nhau để phục vụ cho nhiều đối tượng người dùng. Điều này có thể bao gồm việc hiển thị thông tin chuyến bay trên màn hình lớn với phông chữ to và rõ ràng, cung cấp các thông báo bằng âm thanh cho những người không thể nhìn thấy màn hình, và cung cấp thông tin bằng nhiều ngôn ngữ khác nhau để phục vụ cho du khách quốc tế.

Ngoài ra, việc thiết kế giao diện đa phương thức cũng cần phải đảm bảo rằng các phương thức tương tác được sắp xếp hợp lý và dễ hiểu đối với người dùng. Việc cung cấp quá nhiều tùy chọn có thể gây ra sự lộn xộn và khó hiểu, do đó, nhà thiết kế cần lựa chọn cẩn thận các phương thức phù hợp với từng ngữ cảnh sử dụng cụ thể.

4.3 Giao tiếp rõ ràng và mạch lạc

Thiết kế đa phương thức có thể phức tạp hơn nhiều phương thức tương tác khác, do đó việc đảm bảo giao tiếp giữa hệ thống và người dùng luôn rõ ràng và mạch lạc là rất quan trọng. Các thông điệp truyền tải qua các phương thức khác nhau cần phải bổ trợ lẫn nhau, tránh sự mơ hồ và giảm tải nhận thức cho người dùng.

Hình 5: Đảm bảo truyền tải thông điệp truyền tải tới người dùng phải rõ ràng và mạch lạc (Nguồn: Internet) 

Ví dụ, khi hệ thống sử dụng cả văn bản, đồ họa, và âm thanh để truyền tải thông tin, các yếu tố này cần phải được căn chỉnh sao cho chúng cùng truyền tải một thông điệp nhất quán. Nếu đầu ra được truyền tải qua nhiều phương thức khác nhau mà không có sự liên kết, người dùng có thể cảm thấy bối rối và khó hiểu.

>>> Xem thêm: Top 3 xu hướng thiết kế UX/UI năm 2024

Kết luận

Thiết kế đa phương thức đang ngày càng trở nên quan trọng trong việc tạo ra trải nghiệm người dùng hiện đại, khi nó cho phép tận dụng các phương thức tương tác khác nhau để nâng cao tính trực quan và tiện lợi. Bằng cách áp dụng các phương pháp thực hành tốt nhất, các nhà thiết kế có thể tạo ra những trải nghiệm hấp dẫn và linh hoạt, đáp ứng đa dạng nhu cầu của người dùng. Sự kết hợp giữa thiết kế UX và giao diện đàm thoại, cùng với sự tập trung vào khả năng truy cập và giao tiếp rõ ràng, chính là chìa khóa để thành công trong thiết kế đa phương thức.