Mango Learn
UX/ UI

Hướng dẫn cơ bản về thiết kế trải nghiệm người dùng UX

01/10/2024 - Thien Le

Thiết kế trải nghiệm người dùng (UX) là yếu tố then chốt trong việc tạo ra sản phẩm số thành công. Không chỉ đơn thuần là thiết kế giao diện đẹp mắt, UX tập trung vào việc thấu hiểu và đáp ứng nhu cầu thực tế của người dùng, giúp họ đạt được mục tiêu một cách thuận tiện và hài lòng. Một trải nghiệm người dùng tốt có thể tạo ra sự khác biệt lớn, thúc đẩy chuyển đổi khách hàng, giảm tỷ lệ rời bỏ và củng cố lòng trung thành. Trong bài viết này, MangoAds sẽ giải thích rõ khái niệm thiết kế UX, tầm quan trọng của nó và cung cấp hướng dẫn từng bước cơ bản trong quy trình thiết kế trải nghiệm người dùng.

1. Thiết kế trải nghiệm người dùng là gì?

Hình 1: Thiết kế trải nghiệm người dùng là gì ? (Nguồn: Internet)

Hình 1: Thiết kế trải nghiệm người dùng là gì ? (Nguồn: Internet)

Thiết kế trải nghiệm người dùng (UX) là quá trình hoàn thiện sản phẩm nhằm đảm bảo người dùng có thể sử dụng một cách dễ dàng và đạt được mục tiêu một cách thuận lợi nhất. UX không chỉ tập trung vào giao diện sản phẩm mà còn bao gồm cách sản phẩm hoạt động, cách nó tương tác với người dùng và cảm xúc mà nó mang lại. Toàn bộ hành trình của người dùng, từ lần đầu tiếp xúc với sản phẩm cho đến khi họ hoàn thành mục tiêu, đều là một phần của trải nghiệm người dùng.

Thiết kế UX thường bị nhầm lẫn với thiết kế giao diện người dùng (UI), nhưng thực tế hai khái niệm này khác nhau. Trong khi UI tập trung vào khía cạnh trực quan và thẩm mỹ của sản phẩm như màu sắc, bố cục và thiết kế các nút, thì UX lại bao quát hơn, bao gồm cả hành trình của người dùng, chức năng của sản phẩm và khả năng truy cập. Một giao diện người dùng đẹp là cần thiết, nhưng nếu trải nghiệm tổng thể của người dùng không tốt, sản phẩm vẫn sẽ thất bại.

2. Tại sao UX lại quan trọng ?

Trải nghiệm người dùng tốt không chỉ giúp sản phẩm của bạn nổi bật trên thị trường mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy doanh thu và phát triển bền vững. Khi người dùng cảm thấy hài lòng với trải nghiệm của họ, họ có xu hướng tiếp tục sử dụng sản phẩm và giới thiệu cho người khác. Hành động này giúp tăng cường sự gắn kết và giúp giảm chi phí liên quan đến việc thu hút khách hàng mới.

Tuy nhiên, nếu UX không được chú trọng, doanh nghiệp có thể phải đối mặt với nhiều hệ quả tiêu cực. Trải nghiệm người dùng kém sẽ khiến người dùng cảm thấy bực bội, khó chịu, và cuối cùng là rời bỏ sản phẩm. Một sản phẩm với trải nghiệm kém không chỉ làm giảm lòng tin của người dùng mà còn làm tăng tỷ lệ rời bỏ khách hàng. Để tránh điều này, nhóm sản phẩm cần đảm bảo rằng UX luôn là một phần không thể thiếu trong quá trình phát triển và ra mắt sản phẩm.

Hình 2: Các lợi ích khi đầu tư vào UX (Nguồn: MangoAds)

Hình 2: Các lợi ích khi đầu tư vào UX (Nguồn: MangoAds)

  • Chuyển đổi người dùng hiệu quả: Khi người dùng dễ dàng hiểu và sử dụng sản phẩm, họ sẽ có xu hướng chuyển đổi từ người dùng miễn phí sang người dùng trả phí nhanh hơn.
  • Thúc đẩy việc áp dụng sản phẩm: Một trải nghiệm người dùng tốt giúp người dùng nhanh chóng làm quen và sử dụng sản phẩm, từ đó thúc đẩy quá trình áp dụng sản phẩm một cách tự nhiên.
  • Giữ chân và tăng lòng trung thành: Người dùng hài lòng sẽ tiếp tục sử dụng sản phẩm và ít có xu hướng chuyển sang các sản phẩm khác, giúp tăng cường sự trung thành và giữ chân khách hàng.
  • Giảm tỷ lệ rời bỏ: UX tốt giúp người dùng không gặp phải các vấn đề khó chịu hoặc trở ngại trong quá trình sử dụng, từ đó giảm thiểu tỷ lệ rời bỏ sản phẩm.

Ngoài ra, đầu tư vào UX còn giúp tạo ra lợi thế cạnh tranh. Doanh nghiệp có thể tận dụng trải nghiệm người dùng để thu hút và giữ chân khách hàng, đồng thời tạo ra một sản phẩm khác biệt và có giá trị trên thị trường.

>>> Xem thêm: Đầu tư UI/UX có thực sự hiệu quả cho doanh nghiệp?

3. Các bước thiết kế trải nghiệm người dùng

Thiết kế trải nghiệm người dùng là một quá trình liên tục và lặp đi lặp lại, yêu cầu sự nỗ lực không ngừng từ nhóm sản phẩm để cải thiện sản phẩm dựa trên phản hồi của người dùng và xu hướng thị trường. Quy trình thiết kế trải nghiệm người dùng có thể được chia thành 5 bước cơ bản:

Hình 3: 5 bước thiết kế trải nghiệm người dùng (Nguồn: MangoAds)

Hình 3: 5 bước thiết kế trải nghiệm người dùng (Nguồn: MangoAds)

Bước 1: Nghiên cứu và hiểu người dùng

Bước đầu tiên và quan trọng nhất trong quá trình thiết kế UX là nghiên cứu người dùng. Việc này bao gồm việc hiểu rõ ai là người sẽ sử dụng sản phẩm, họ có những nhu cầu, mong muốn và thách thức gì. Nhóm thiết kế cần xác định các đặc điểm của người dùng, những điểm đau (pain points) họ gặp phải và những mục tiêu họ muốn đạt được khi sử dụng sản phẩm.

Có nhiều phương pháp để nghiên cứu người dùng, từ khảo sát, phỏng vấn đến quan sát hành vi của họ. Bằng cách thu thập thông tin chi tiết về người dùng, nhóm sản phẩm có thể tạo ra các chân dung người dùng (user personas), giúp họ đưa ra các quyết định thiết kế phù hợp.

Ngoài ra, nghiên cứu thị trường cũng là một phần quan trọng trong bước này. Hiểu rõ về các sản phẩm tương tự trên thị trường và cách chúng cung cấp trải nghiệm người dùng có thể giúp nhóm sản phẩm xác định các cơ hội để tạo ra sự khác biệt cho sản phẩm của mình. Phân tích các đối thủ cạnh tranh cũng giúp doanh nghiệp học hỏi từ những thành công và thất bại từ đối thủ để cải thiện sản phẩm của mình.

Cuối cùng, phân tích lịch sử sản phẩm là bước không thể thiếu. Nhìn lại những lần lặp lại trước đó của sản phẩm sẽ giúp nhóm sản phẩm tránh lặp lại các sai lầm cũ và tiếp tục cải thiện trải nghiệm người dùng dựa trên những gì đã học được.

>>> Xem thêm: Các kỹ thuật nghiên cứu thông tin hiệu quả dành cho UX designer 

Bước 2: Tạo nguyên mẫu và wireframe

Sau khi đã có đủ thông tin từ quá trình nghiên cứu, nhóm thiết kế sẽ bắt đầu tạo ra nguyên mẫu và wireframe cho sản phẩm. Nguyên mẫu (Prototype) là phiên bản đơn giản của sản phẩm, chứa các tính năng cơ bản nhất để người dùng có thể thử nghiệm và đưa ra phản hồi. Đây là một phần rất quan trọng trong quy trình thiết kế UX vì nó giúp nhóm sản phẩm hình dung rõ hơn về cách sản phẩm sẽ hoạt động trong thực tế.

Hình 4: Ví dụ minh họa về một Wireframe (Nguồn: Internet)

Hình 4: Ví dụ minh họa về một Wireframe (Nguồn: Internet)

Wireframe là cấu trúc cơ bản của trang web hoặc ứng dụng, phác thảo cách các thành phần khác nhau được bố trí trên trang. Wireframe không đi sâu vào chi tiết thẩm mỹ nhưng giúp nhóm sản phẩm tập trung vào cách bố cục tổng thể và luồng người dùng.

Việc tạo mẫu và wireframing cho phép nhóm sản phẩm thử nghiệm các ý tưởng và giải pháp khác nhau trước khi bắt đầu phát triển sản phẩm đầy đủ. Nó giúp giảm thiểu rủi ro và tiết kiệm thời gian, công sức trong quá trình phát triển.

Bước 3: Kiểm tra trải nghiệm người dùng

Bước tiếp theo là kiểm tra nguyên mẫu với người dùng thực tế. Quá trình này bao gồm việc sử dụng các phương pháp như thử nghiệm A/B, thử nghiệm đa biến (MVT) và phân tích hành vi người dùng để xác định các vấn đề thiết kế có thể cản trở người dùng đạt được mục tiêu.

Thử nghiệm A/B là phương pháp so sánh hai phiên bản của một trang web hoặc ứng dụng để xem phiên bản nào hoạt động tốt hơn. Thử nghiệm đa biến (MVT) là phiên bản nâng cao của thử nghiệm A/B, cho phép nhóm sản phẩm thử nghiệm nhiều yếu tố cùng lúc để xác định sự kết hợp tối ưu nhất. Ngoài ra, các công cụ phân tích hành vi như bản đồ nhiệt (heatmaps) và ghi phiên (session recordings) cung cấp cái nhìn chi tiết về cách người dùng tương tác với sản phẩm, từ đó giúp nhóm sản phẩm phát hiện các điểm yếu và rào cản trong trải nghiệm người dùng.

Hình 5: Một ví dụ cho công cụ phân tích hành vi là Heatmaps (Nguồn: Internet)

Hình 5: Một ví dụ cho công cụ phân tích hành vi là Heatmaps (Nguồn: Internet)

Quá trình kiểm tra liên tục này là một phần không thể thiếu trong thiết kế UX. Nó giúp nhóm sản phẩm đảm bảo rằng mọi thay đổi và tính năng mới đều mang lại giá trị tích cực cho người dùng và không gây ra bất kỳ rắc rối nào cho họ.

Bước 4: Khởi chạy sản phẩm

Sau khi đã tinh chỉnh từ các phản hồi của người dùng qua quá trình thử nghiệm, sản phẩm sẽ được đưa vào giai đoạn khởi chạy. Thường thì việc khởi chạy sẽ diễn ra theo từng giai đoạn, bắt đầu với nhóm người dùng nhỏ (bản beta) để tiếp tục thu thập dữ liệu và phản hồi. Điều này giúp nhóm sản phẩm giảm thiểu rủi ro khi phát hành sản phẩm rộng rãi cho toàn bộ cơ sở người dùng.

Giai đoạn khởi chạy beta giúp kiểm tra sản phẩm trong điều kiện thực tế và đảm bảo rằng mọi vấn đề tiềm ẩn đã được xử lý trước khi sản phẩm được triển khai cho tất cả người dùng. Đây cũng là cơ hội để nhóm sản phẩm tiếp tục tinh chỉnh UX và đảm bảo sản phẩm đáp ứng tốt nhu cầu của người dùng.

Bước 5: Lặp lại quá trình cải tiến

Thiết kế trải nghiệm người dùng là một quá trình liên tục và không bao giờ kết thúc. Sau khi sản phẩm được ra mắt, nhóm sản phẩm tiếp tục giám sát và cải thiện trải nghiệm người dùng dựa trên phản hồi và dữ liệu thu thập được từ người dùng. Quá trình lặp lại này giúp sản phẩm luôn được cập nhật và cải tiến để đáp ứng nhu cầu thay đổi của người dùng và thị trường.

Trong giai đoạn lặp lại, nhóm sản phẩm thường sử dụng các phương pháp thử nghiệm A/B và thử nghiệm đa biến để kiểm tra các thay đổi và so sánh các phiên bản khác nhau của sản phẩm. Việc này giúp xác định phiên bản nào mang lại trải nghiệm người dùng tốt nhất và sau đó triển khai phiên bản chiến thắng cho toàn bộ người dùng.

>>> Xem thêm: 11 phương pháp nghiên cứu UX hiệu quả

4. 4 nguyên tắc chính trong thiết kế trải nghiệm người dùng

Dưới đây là bốn nguyên tắc cơ bản trong thiết kế UX mà các nhóm sản phẩm cần tuân theo để tạo ra trải nghiệm người dùng tốt nhất:

Hình 6: 4 Nguyên tắc chính trong thiết kế trải nghiệm người dùng (Nguồn: MangoAds)

Hình 6: 4 Nguyên tắc chính trong thiết  kế trải nghiệm người dùng (Nguồn: MangoAds)

  • Người dùng luôn là ưu tiên: Nguyên tắc này đòi hỏi mọi quyết định thiết kế phải lấy người dùng làm trung tâm. Tất cả các tính năng, giao diện và luồng trải nghiệm đều phải được thiết kế để giúp người dùng đạt được mục tiêu một cách dễ dàng và nhanh chóng nhất. Đặt người dùng lên hàng đầu không chỉ giúp tạo ra trải nghiệm tốt hơn mà còn giúp doanh nghiệp xây dựng được lòng trung thành của khách hàng.
  • Simplicity (Đơn giản): Thiết kế UX cần phải đơn giản, có hệ thống phân cấp rõ ràng và nhất quán. Sự đơn giản không chỉ giúp người dùng dễ dàng sử dụng sản phẩm mà còn giúp họ tránh được những trở ngại không cần thiết. Việc loại bỏ các yếu tố thừa thãi trong thiết kế giúp tối ưu hóa trải nghiệm người dùng và tăng cường hiệu suất của sản phẩm.
  • Ưu tiên chức năng hơn thiết kế: Một sản phẩm đẹp nhưng không hoạt động tốt sẽ không mang lại giá trị cho người dùng. Vì vậy, chức năng của sản phẩm luôn phải được ưu tiên hơn thiết kế thẩm mỹ. Thiết kế chỉ nên hỗ trợ cho chức năng, không làm phức tạp trải nghiệm của người dùng.
  • Lấy cảm hứng từ những thứ quen thuộc: Việc sử dụng các yếu tố và tương tác quen thuộc với người dùng giúp giảm bớt rào cản trong việc học cách sử dụng sản phẩm. Người dùng thường có xu hướng tiếp cận và sử dụng các sản phẩm mới nếu chúng không đòi hỏi quá nhiều thời gian và công sức để làm quen.

>>> Xem thêm: 6 phương pháp nâng cao Ecommerce UX 2024

5. Các lỗi phổ biến khi thiết kế trải nghiệm người dùng và cách tránh

Trong quá trình thiết kế UX, các nhóm thiết kế sản phẩm có thể dễ dàng mắc phải những sai lầm dẫn đến trải nghiệm người dùng kém. Dưới đây là một số sai lầm phổ biến và cách tránh chúng:

Hình 7: Các lỗi phổ biến khi thiết kế trải nghiệm người dùng (Nguồn: MangoAds)

Hình 7: Các lỗi phổ biến khi thiết kế trải nghiệm người dùng (Nguồn: MangoAds)

  • Không đưa ra quyết định dựa trên người dùng: Sai lầm lớn nhất là không đặt người dùng lên hàng đầu trong quá trình thiết kế. Nhóm sản phẩm cần thu thập phản hồi từ người dùng và sử dụng dữ liệu đó để định hình các thay đổi về sản phẩm. Việc này đảm bảo rằng mọi tính năng và cải tiến đều thực sự mang lại giá trị cho người dùng.
  • Thiết kế lại mà không có mục tiêu cụ thể: Việc thiết kế lại sản phẩm mà không có lý do thuyết phục hoặc mục tiêu rõ ràng có thể gây ra sự nhầm lẫn và khó chịu cho người dùng. Để tránh điều này, nhóm sản phẩm cần đảm bảo rằng mỗi thay đổi đều có mục tiêu cụ thể và được thực hiện dựa trên phản hồi thực tế từ người dùng.
  • Không thử nghiệm trước khi triển khai: Thử nghiệm là bước quan trọng để đảm bảo rằng các thay đổi trong thiết kế UX thực sự mang lại hiệu quả. Việc không thử nghiệm sản phẩm trước khi ra mắt có thể dẫn đến nhiều vấn đề tiềm ẩn mà nhóm sản phẩm không lường trước được.
  • Cung cấp quá nhiều thông tin và lựa chọn cho người dùng: UX tốt không phải là cung cấp tất cả mọi thứ cho người dùng mà là cung cấp đúng những gì họ cần. Việc quá tải thông tin hoặc tính năng có thể làm người dùng bị choáng ngợp và khiến trải nghiệm trở nên khó khăn.
  • Thiết kế silo: Quyết định về trải nghiệm người dùng không nên chỉ giới hạn trong nhóm sản phẩm. Thiết kế UX cần sự phối hợp của nhiều yếu tố khác nhau, từ marketing đến hỗ trợ khách hàng, để đảm bảo tính nhất quán trong trải nghiệm người dùng trên tất cả các điểm tiếp xúc.

>>> Xem thêm: Bí quyết nâng cao thiết kế UX/UI cho ứng dụng web hiệu quả

Kết luận

Thiết kế trải nghiệm người dùng là một quá trình phức tạp nhưng không thể thiếu trong quá trình phát triển sản phẩm số. UX tốt giúp sản phẩm của bạn nổi bật, thu hút và giữ chân người dùng, đồng thời tạo ra giá trị bền vững cho doanh nghiệp. Bằng cách tuân thủ các nguyên tắc cơ bản trong thiết kế UX và liên tục lặp lại quá trình cải tiến dựa trên phản hồi của người dùng, bạn có thể tạo ra một sản phẩm không chỉ đáp ứng nhu cầu hiện tại của người dùng mà còn sẵn sàng cho tương lai.