Thiết kế trải nghiệm người dùng (UX) đã trở thành một phần quan trọng không thể thiếu trong việc phát triển các sản phẩm kỹ thuật số như website, ứng dụng di động và phần mềm. Một quy trình thiết kế UX hiệu quả giúp đảm bảo rằng sản phẩm không chỉ đáp ứng nhu cầu của người dùng mà còn tạo ra những trải nghiệm thú vị và dễ dàng. Bài viết dưới đây hãy cùng MangoAds tìm hiểu chi tiết về quy trình thiết kế UX thông qua các bước cơ bản nhưng quan trọng nhất.
1. Quy trình thiết kế UX là gì?
Quy trình thiết kế UX là một phương pháp tiếp cận khoa học, bao gồm nhiều giai đoạn, nhằm tối ưu hóa trải nghiệm người dùng khi tương tác với các sản phẩm kỹ thuật số.
Quy trình này không chỉ tập trung vào việc xây dựng giao diện đẹp mắt mà còn đảm bảo rằng sản phẩm đó dễ sử dụng, có tính tương tác cao, và thỏa mãn nhu cầu của người dùng. Bằng cách đặt người dùng làm trung tâm, quy trình thiết kế UX đảm bảo rằng sản phẩm không chỉ đáp ứng được các yêu cầu cơ bản mà còn vượt xa mong đợi, mang lại sự hài lòng và gắn bó lâu dài. Đó là sự kết hợp hoàn hảo giữa tính thẩm mỹ, tính năng và tính tiện dụng, tạo nên một sản phẩm thực sự có giá trị và ý nghĩa đối với người dùng.
Hình 1: Quy trình thiết kế UX là gì? (Nguồn: saokim.digital)
Các bước trong quy trình thiết kế UX sẽ giúp bạn hiểu rõ người dùng, xác định yêu cầu của họ, và biến những yêu cầu đó thành các tính năng, chức năng cụ thể trong sản phẩm. Quy trình này bao gồm nhiều giai đoạn từ nghiên cứu người dùng, thiết kế, kiểm tra, đến triển khai sản phẩm.
>>> Xem thêm: Chi tiết 5 giai đoạn của tư duy thiết kế
2. Lợi ích của việc áp dụng quy trình thiết kế UX chuẩn
Áp dụng một quy trình thiết kế UX chuẩn mang lại nhiều lợi ích cho cả người dùng và doanh nghiệp. Nó không chỉ giúp tạo ra các sản phẩm dễ sử dụng và hấp dẫn mà còn tăng tỷ lệ chuyển đổi, cải thiện mức độ hài lòng của khách hàng, và nâng cao giá trị thương hiệu. Bằng cách tập trung vào người dùng và liên tục cải tiến dựa trên phản hồi, bạn có thể đảm bảo rằng sản phẩm của mình luôn đáp ứng được nhu cầu và mong đợi của thị trường.
3. 7 giai đoạn của quy trình thiết kế UX
Quy trình thiết kế UX là một hành trình phức tạp, đòi hỏi sự kết hợp nhuần nhuyễn giữa sáng tạo và khoa học. Để tạo ra những trải nghiệm người dùng thật sự ấn tượng, các nhà thiết kế thường chia nhỏ quá trình này thành 7 giai đoạn chính. Cùng khám phá chi tiết từng giai đoạn trong phần tiếp theo.
Hình 2: 7 Giai đoạn trong quy trình thiết kế UX (Nguồn: MangoAds)
3.1. Nghiên cứu người dùng
Nghiên cứu người dùng là bước đầu tiên và quan trọng nhất trong quy trình thiết kế UX. Ở giai đoạn này, bạn cần thu thập thông tin chi tiết về người dùng mục tiêu, bao gồm nhu cầu, sở thích, hành vi và khó khăn mà họ gặp phải. Thông tin này giúp bạn đưa ra những quyết định thiết kế chính xác, dựa trên dữ liệu thực tế thay vì dựa vào giả định.
Phỏng vấn và khảo sát người dùng:
Phỏng vấn và khảo sát là hai phương pháp không thể thiếu trong việc thu thập thông tin người dùng, mỗi phương pháp đều có những ưu điểm và nhược điểm riêng. Phỏng vấn trực tiếp cho phép bạn đi sâu vào trải nghiệm và thách thức của từng cá nhân, từ đó hiểu rõ hơn về những vấn đề họ gặp phải, mong muốn chưa được đáp ứng và giải pháp tiềm năng.
Mặt khác, khảo sát lại mang đến cái nhìn tổng quan về xu hướng và sở thích chung của một nhóm người dùng lớn hơn, cung cấp dữ liệu định lượng và định tính hữu ích. Tùy thuộc vào mục tiêu nghiên cứu và nguồn lực, bạn có thể lựa chọn phương pháp phù hợp hoặc kết hợp cả hai để có được bức tranh toàn diện nhất về người dùng của mình, từ đó tối ưu hóa trải nghiệm sản phẩm một cách hiệu quả.
Hình 3: Phỏng vấn khảo sát người dùng (Nguồn: vi.pngtree.com)
>>> Xem thêm: Làm cách nào để bạn theo dõi hành vi của người dùng?
Tạo chân dung người dùng và hành trình người dùng:
Sau khi thu thập dữ liệu về người dùng, hai công cụ quan trọng giúp đội ngũ thiết kế hiểu và đồng cảm với người dùng mục tiêu là chân dung người dùng (user persona) và bản đồ hành trình người dùng (user journey map).
Chân dung người dùng là một bức chân dung tổng hợp, dựa trên những dữ liệu thực tế về một nhóm người dùng điển hình. Chân dung này không chỉ phác họa những đặc điểm nhân khẩu học cơ bản như tuổi tác, nghề nghiệp, trình độ học vấn,... mà còn đi sâu vào mục tiêu, động lực, nỗi sợ hãi và cả những thói quen sử dụng sản phẩm. Nhờ đó, đội ngũ thiết kế có thể hình dung rõ nét về người dùng, từ đó đưa ra những quyết định thiết kế phù hợp, giải quyết đúng nhu cầu và mong muốn của họ. Hơn nữa, chân dung người dùng còn giúp thống nhất tầm nhìn trong đội ngũ, đảm bảo mọi thành viên đều hiểu rõ về đối tượng mà họ đang phục vụ.
>>> Xem thêm: Cách thực hiện nghiên cứu thị trường hiệu quả
Hình 4: Tạo chân dung người dùng trong thiết kế UX (Nguồn: bizfly.vn)
Bản đồ hành trình người dùng, mặt khác, lại là một công cụ trực quan, tái hiện lại từng bước chân của người dùng khi tương tác với sản phẩm hay dịch vụ. Từ lần đầu tiên họ biết đến sản phẩm cho đến khi hoàn thành một mục tiêu cụ thể, bản đồ này ghi lại tất cả, bao gồm các kênh tiếp xúc, hành động, suy nghĩ và cảm xúc của họ trong suốt hành trình. Thông qua bản đồ này, đội ngũ thiết kế có thể nhận diện những điểm "đau" - nơi người dùng gặp khó khăn hay thất vọng, từ đó tìm cách cải thiện. Đồng thời, bản đồ cũng chỉ ra những điểm sáng trong trải nghiệm, giúp đội ngũ nhân rộng những thành công này.
3.2. Xác định yêu cầu của người dùng
Khi đã có được những thông tin cần thiết từ giai đoạn nghiên cứu, bước tiếp theo là xác định các yêu cầu cụ thể của người dùng đối với sản phẩm. Đây là giai đoạn chuyển đổi dữ liệu thành các mục tiêu thiết kế rõ ràng và khả thi.
Phân tích dữ liệu:
Trước hết, bạn cần phân tích toàn bộ dữ liệu đã thu thập được từ các cuộc phỏng vấn, khảo sát và các phương pháp nghiên cứu khác. Mục đích của phân tích dữ liệu là tìm ra các mô hình chung, các điểm khó khăn và mục tiêu mà người dùng thường xuyên nhắc đến. Từ đó, bạn sẽ hiểu rõ hơn về người dùng đồng thời, nhận ra những ưu tiên cần thiết cho quá trình thiết kế.
>>> Xem thêm: 11 phương pháp nghiên cứu thông tin UX hiệu quả
Xác định mục tiêu và nhiệm vụ của người dùng:
Một khi đã có cái nhìn tổng quan về dữ liệu, bạn cần xác định các mục tiêu chính mà người dùng muốn đạt được khi sử dụng sản phẩm của bạn. Các mục tiêu này có thể là giải quyết một vấn đề cụ thể, hoàn thành một nhiệm vụ hoặc đạt được một kết quả nào đó. Khi đã hiểu rõ mục tiêu và nhiệm vụ của người dùng sẽ giúp bạn thiết kế các giao diện và tính năng sao cho phù hợp và hữu ích nhất.
Xác định các yêu cầu chức năng và kỹ thuật:
Dựa trên các mục tiêu và nhiệm vụ đã xác định, bạn cần liệt kê ra các yêu cầu chức năng cụ thể mà sản phẩm phải có. Đây có thể là các tính năng cần thiết để hỗ trợ người dùng trong việc hoàn thành nhiệm vụ của họ, hoặc các chức năng giúp cải thiện trải nghiệm sử dụng.
Xem xét các hạn chế kỹ thuật:
Trong quá trình định hình ý tưởng và phác thảo thiết kế, việc xem xét các hạn chế kỹ thuật là một bước không thể bỏ qua. Bởi lẽ, một thiết kế dù đẹp và sáng tạo đến đâu cũng trở nên vô nghĩa nếu không thể hiện thực hóa được. Hiểu rõ những giới hạn về công nghệ, ngân sách, thời gian và năng lực đội ngũ ngay từ đầu sẽ giúp bạn tránh được những rủi ro tiềm ẩn, đảm bảo rằng thiết kế cuối cùng không chỉ đẹp mắt mà còn khả thi và phù hợp với thực tế.
Ưu tiên các yêu cầu:
Khi đã xác định được tất cả các yêu cầu của người dùng, bước cuối cùng trong giai đoạn này là ưu tiên chúng. Không phải tất cả các yêu cầu đều có mức độ quan trọng như nhau, do đó, bạn cần phải xác định những yêu cầu nào là quan trọng nhất và sẽ có tác động lớn nhất đến trải nghiệm của người dùng. Từ đó tập trung vào những yếu tố đó trước tiên, để tối ưu hóa quá trình thiết kế và phát triển.
Tài liệu về các yêu cầu:
Cuối cùng, hãy tạo ra một tài liệu chi tiết ghi rõ tất cả các yêu cầu của người dùng. Tài liệu này sẽ đóng vai trò như một hướng dẫn cho toàn bộ quá trình thiết kế và phát triển, đảm bảo rằng mọi thành viên trong nhóm đều hiểu rõ các mục tiêu và yêu cầu của dự án. Đây cũng là cơ sở để so sánh và đánh giá kết quả cuối cùng, giúp bạn kiểm tra xem sản phẩm có đáp ứng đúng các yêu cầu đã đề ra hay không.
3.3. Kiến trúc thông tin và Wireframing
Bước tiếp theo là xây dựng kiến trúc thông tin và wireframing, tạo nền tảng cho cấu trúc và bố cục của sản phẩm kỹ thuật số.
- Kiến trúc thông tin (IA):
Đây là quá trình tổ chức và cấu trúc nội dung, chức năng của sản phẩm theo cách hợp lý và dễ hiểu đối với người dùng. Khi bạn xây dựng một hệ thống kiến trúc thông tin tốt sẽ giúp người dùng dễ dàng tìm kiếm thông tin và điều hướng sản phẩm. - Wireframing:
Là bản phác thảo sơ bộ về giao diện của sản phẩm, giúp bạn hình dung cách bố trí các thành phần trên trang và cách chúng tương tác với nhau. Wireframe thường chỉ gồm các yếu tố cơ bản như vị trí nút bấm, menu, văn bản và hình ảnh, giúp bạn tập trung vào cấu trúc và luồng thông tin mà không bị phân tâm bởi yếu tố thiết kế trực quan.
Hình 5: Minh họa wireframing (Nguồn: linkedin.com)
3.4. Thiết kế nguyên mẫu và tương tác
Giai đoạn này là nơi bạn bắt đầu thấy sản phẩm của mình thành hình thông qua việc tạo ra các nguyên mẫu tương tác.
- Tạo nguyên mẫu:
Nguyên mẫu là phiên bản thử nghiệm của sản phẩm, cho phép bạn kiểm tra và điều chỉnh các quyết định thiết kế trước khi sản phẩm chính thức được phát triển. Từ đây, bạn sẽ hình dung được sản phẩm cuối cùng sẽ hoạt động như thế nào và cung cấp cơ hội để thu thập phản hồi từ người dùng. - Thử nghiệm và cải tiến:
Trong quá trình này, bạn cần thực hiện nhiều vòng thử nghiệm với người dùng thực tế để phát hiện ra các vấn đề tiềm ẩn trong thiết kế. Sau mỗi lần thử nghiệm, bạn nên lặp lại quy trình để điều chỉnh và cải thiện sản phẩm dựa trên phản hồi của người dùng.
3.5. Thiết kế trực quan và các thành phần UI
Sau khi đã hoàn thành wireframe và nguyên mẫu, bước tiếp theo là thiết kế trực quan cho sản phẩm.
- Bảng màu và kiểu chữ:
Chọn bảng màu và kiểu chữ phù hợp với thương hiệu và nội dung của sản phẩm. Màu sắc và phông chữ không chỉ cần phải đẹp mắt mà còn phải đảm bảo tính dễ đọc và khả năng truy cập cho người dùng. - Bố cục và Thành phần:
Sắp xếp các thành phần giao diện theo cách logic, hướng dẫn người dùng qua các nhiệm vụ một cách tự nhiên và dễ dàng. Hãy đảm bảo rằng các yếu tố như nút, menu, và biểu tượng đều có kích thước phù hợp và được đặt ở vị trí dễ tiếp cận. - Tính nhất quán:
Tính nhất quán trong thiết kế UX/UI đề cập đến việc duy trì sự đồng nhất và thống nhất về mặt hình ảnh, chức năng và tương tác trên toàn bộ sản phẩm hoặc ứng dụng. Điều này bao gồm việc sử dụng các yếu tố thiết kế như màu sắc, kiểu chữ, biểu tượng, bố cục và các thành phần giao diện một cách nhất quán trên tất cả các màn hình và trang.
>>> Xem thêm: 7 TIPS thiết kế Website đẹp, tăng trải nghiệm người dùng
3.6. Kiểm tra tính khả dụng và điều chỉnh
Sau khi đã hoàn thiện prototype và thiết kế trực quan, đây là lúc bạn cần kiểm tra và thu thập phản hồi từ người dùng thực. Kiểm tra tính khả dụng (hay kiểm tra người dùng) là một bước quan trọng trong quy trình thiết kế UX, giúp bạn phát hiện ra các vấn đề về tính khả dụng, khám phá những điểm cần cải thiện và xác nhận các quyết định thiết kế.
Trong quá trình kiểm tra tính khả dụng, bạn sẽ quan sát và phân tích cách người dùng tương tác với sản phẩm kỹ thuật số của mình. Bạn có thể tổ chức các buổi thử nghiệm một kèm một hoặc thu thập phản hồi từ một nhóm lớn hơn, tùy thuộc vào nguồn lực và mục tiêu của bạn. Điều quan trọng là tập trung vào những người dùng thực sự đại diện cho đối tượng mục tiêu của bạn.
Trong quá trình kiểm tra, hãy chú ý đến những khó khăn, nhầm lẫn hoặc bất kỳ phản hồi nào từ người dùng. Họ có thể hoàn thành các nhiệm vụ một cách dễ dàng hay không? Họ có hiểu rõ mục đích của các tính năng hay không? Ghi chú lại tất cả những thông tin này để có cơ sở cho việc cải thiện sản phẩm.
Sau khi tiến hành kiểm tra tính khả dụng, bạn sẽ phát hiện ra những khu vực cần cải thiện. Đây là lúc quá trình điều chỉnh và lặp lại bắt đầu.
Dựa trên các phản hồi và quan sát, hãy tinh chỉnh thiết kế, thực hiện các điều chỉnh cần thiết và lặp lại prototype của bạn. Quá trình kiểm tra, thu thập phản hồi và điều chỉnh này có thể trải qua nhiều chu kỳ cho đến khi bạn đạt được trải nghiệm người dùng thân thiện và trực quan.
Hãy nhớ rằng kiểm tra tính khả dụng là một quá trình lặp lại, và điều quan trọng là luôn giữ tinh thần cởi mở, sẵn sàng tiếp nhận phản hồi để cải thiện.
Hình 6: Kiểm tra sau khi hoàn thiện (Nguồn: vinwonders.com)
>>> Xem thêm: 12 nguyên tắc thiết kế lấy người dùng làm trung tâm
3.7. Phát triển và triển khai
Sau khi trải qua quá trình kiểm tra và tinh chỉnh tỉ mỉ, thiết kế của bạn đã sẵn sàng để bước vào giai đoạn phát triển và triển khai. Đây là lúc những ý tưởng và tâm huyết của bạn được hiện thực hóa thành một sản phẩm hữu hình, mang lại trải nghiệm tuyệt vời cho người dùng.
Hợp tác chặt chẽ với đội ngũ phát triển
Giai đoạn này đòi hỏi sự hợp tác chặt chẽ giữa nhà thiết kế UX và đội ngũ phát triển. Hãy cung cấp đầy đủ các tài liệu, thông số kỹ thuật và tài nguyên thiết kế cần thiết để đảm bảo thiết kế được triển khai chính xác và hiệu quả. Đồng thời, duy trì giao tiếp thường xuyên để giải đáp thắc mắc và giải quyết các vấn đề phát sinh trong quá trình phát triển.
Đánh giá và điều chỉnh liên tục
Trong suốt quá trình phát triển, hãy tiếp tục tham gia vào các buổi đánh giá thiết kế thường xuyên. Điều này giúp bạn đảm bảo rằng sản phẩm cuối cùng vẫn phù hợp với tầm nhìn ban đầu và đáp ứng được các yêu cầu của người dùng. Kiểm tra kỹ lưỡng các tính năng và tương tác để đảm bảo chúng hoạt động mượt mà và trực quan, mang lại trải nghiệm liền mạch cho người dùng.
>>> Xem thêm: Đánh giá thiết kế giao diện web tối ưu trải nghiệm người dùng
Không ngừng cải tiến
Hãy nhớ rằng việc ra mắt sản phẩm không phải là điểm kết thúc của quá trình thiết kế UX. Sau khi sản phẩm được triển khai, hãy tiếp tục thu thập phản hồi và dữ liệu từ người dùng. Những thông tin này sẽ giúp bạn xác định các khu vực cần cải thiện và cung cấp cơ sở cho các lần điều chỉnh và cập nhật trong tương lai.
Bằng cách không ngừng lắng nghe và học hỏi từ người dùng, bạn sẽ đảm bảo rằng sản phẩm của mình luôn phát triển và đáp ứng tốt nhất nhu cầu của họ, mang lại trải nghiệm ngày càng hoàn thiện và tối ưu.
Kết luận
Quy trình thiết kế UX không chỉ đơn thuần là việc tạo ra giao diện đẹp mắt, mà còn là một chuỗi các bước liên kết chặt chẽ giúp bạn hiểu rõ người dùng, xây dựng sản phẩm phù hợp và không ngừng cải thiện trải nghiệm người dùng. Hy vọng qua bài viết này, bạn đã có cái nhìn rõ ràng và chi tiết hơn về từng bước trong quy trình thiết kế UX. Bằng cách áp dụng quy trình thiết kế UX một cách bài bản và linh hoạt, chúng ta có thể xây dựng những sản phẩm không chỉ đáp ứng nhu cầu mà còn vượt trên cả mong đợi, mang lại giá trị đích thực cho người dùng và thành công cho doanh nghiệp.