Trong thiết kế website, việc tổ chức thông tin một cách hiệu quả đóng vai trò quan trọng trong việc cải thiện trải nghiệm người dùng và đạt được các mục tiêu kinh doanh. Kiến trúc thông tin (IA) là một công cụ quan trọng giúp bạn sắp xếp và quản lý nội dung trên trang web sao cho người dùng dễ dàng tìm thấy thông tin cần thiết. Bài viết dưới đây hãy cùng MangoAds tìm hiểu cách tổ chức thông tin hiệu quả với kiến trúc thông tin (IA) trên website.

1. Kiến trúc thông tin (IA) là gì?

Hình 1: khái niệm Kiến trúc thông tin (IA) (Nguồn: Internet)

Kiến trúc thông tin (Information Architecture - IA) là một quá trình có hệ thống nhằm sắp xếp và tổ chức thông tin trên một trang web hoặc ứng dụng sao cho người dùng có thể dễ dàng tìm kiếm, truy cập và hiểu được nội dung. IA không chỉ liên quan đến việc sắp xếp các trang hoặc phần trên một website mà còn bao gồm cả việc quản lý các yếu tố như điều hướng, hệ thống phân loại, và thậm chí là cả ngôn ngữ được sử dụng trên trang web.

Mục tiêu chính của Kiến trúc Thông tin (IA) là nâng cao trải nghiệm người dùng (UX) bằng cách đảm bảo thông tin trên website được tổ chức một cách logic và trực quan. Khi IA được triển khai đúng cách, người dùng sẽ dễ dàng tìm thấy thông tin cần thiết mà không phải mất nhiều thời gian tìm kiếm hoặc cảm thấy bối rối khi điều hướng trang web.

2. Tầm quan trọng của IA trong thiết kế website

Trong thế giới kỹ thuật số hiện đại, sự cạnh tranh giữa các trang web ngày càng khốc liệt, khiến việc giữ chân người dùng trở nên khó khăn hơn bao giờ hết. IA giúp doanh nghiệp tạo ra một môi trường trực tuyến thân thiện với người dùng, từ đó tăng cường khả năng tương tác và duy trì sự gắn kết của họ. Khi thông tin trên website được tổ chức hợp lý, người dùng sẽ cảm thấy thoải mái và tin tưởng hơn vào khả năng cung cấp thông tin của doanh nghiệp, góp phần gia tăng tỷ lệ chuyển đổi và sự hài lòng của khách hàng.

Ngoài ra, IA còn đóng vai trò quan trọng trong việc tối ưu hóa công cụ tìm kiếm (SEO). Các trang web có cấu trúc IA rõ ràng và logic sẽ giúp các công cụ tìm kiếm như Google dễ dàng quét và hiểu nội dung, từ đó nâng cao xếp hạng của trang web trong kết quả tìm kiếm. Một website với IA tốt sẽ giảm tỷ lệ thoát (bounce rate), tăng thời gian ở lại trang (dwell time) và nâng cao tỷ lệ chuyển đổi.

>>> Xem thêm: Hướng dẫn từng bước chi tiết quy trình thiết kế UX

3. 4 loại cấu trúc thiết kế IA phổ biến

Không phải mọi website đều giống nhau, và cũng không có một cấu trúc IA duy nhất phù hợp cho tất cả. Từ cấu trúc đơn giản đến phức tạp, mỗi mô hình IA đều có những ưu điểm và hạn chế riêng. Hãy cùng tìm hiểu về các loại cấu trúc IA phổ biến và cách lựa chọn mô hình phù hợp nhất cho website của bạn.

Hình 2: 4 loại cấu trúc thiết kế IA phổ biến (Nguồn: MangoAds)

3.1. Single Page Structure

Single Page Structure là một mô hình tổ chức thông tin trong đó tất cả nội dung của website được trình bày trên một trang duy nhất. Đây là một trong những cấu trúc IA đơn giản nhất, phù hợp với các trang web có lượng thông tin nhỏ và mục tiêu cụ thể, chẳng hạn như trang giới thiệu sản phẩm, trang liên hệ cá nhân, hoặc các landing page quảng cáo.

Single Page Structure giúp người dùng dễ dàng truy cập tất cả thông tin mà không cần phải điều hướng qua nhiều trang khác nhau. Người dùng chỉ cần cuộn xuống để xem toàn bộ nội dung, giúp họ tiết kiệm thời gian và công sức khi tìm kiếm thông tin. Tuy nhiên, mô hình này cũng có những hạn chế nhất định, chẳng hạn như khó khăn trong việc tổ chức một lượng lớn thông tin hoặc thiếu tính linh hoạt khi mở rộng nội dung.

Trong nhiều trường hợp, Single Page Structure được sử dụng kết hợp với các kỹ thuật như cuộn vô hạn (infinite scroll) hoặc liên kết neo (anchor links) để cải thiện trải nghiệm người dùng. Mặc dù vậy, mô hình này không phù hợp cho các trang web có nội dung phức tạp hoặc cần nhiều tầng điều hướng để người dùng có thể dễ dàng tìm kiếm thông tin.

3.2. Flat Structure

Flat Structure là một mô hình IA trong đó tất cả các trang trên website đều có cùng mức độ quan trọng và người dùng có thể truy cập trực tiếp vào bất kỳ trang nào từ bất kỳ trang nào khác. Cấu trúc này thường được sử dụng cho các trang web đơn giản, với ít trang và nội dung không quá phức tạp, chẳng hạn như trang giới thiệu doanh nghiệp, blog cá nhân hoặc các trang web thông tin cơ bản.

Ưu điểm của Flat Structure là tính đơn giản và dễ sử dụng. Người dùng có thể nhanh chóng chuyển từ trang này sang trang khác mà không phải điều hướng qua nhiều tầng hoặc danh mục phức tạp, giúp giảm nguy cơ người dùng bị lạc trên trang web và cải thiện trải nghiệm tổng thể.

Tuy nhiên, nhược điểm của Flat Structure là nó không phù hợp với các trang web có lượng thông tin lớn hoặc phức tạp. Khi số lượng trang tăng lên, việc quản lý và duy trì cấu trúc này trở nên khó khăn và có thể dẫn đến việc người dùng cảm thấy quá tải với quá nhiều lựa chọn. Do đó, Flat Structure thường chỉ phù hợp với các trang web nhỏ hoặc trung bình với lượng nội dung hạn chế.

3.3. Strict Hierarchy Structure

Hình 3: Ví dụ minh họa cho Strict Hierarchy Structure (Nguồn: Internet)

Strict Hierarchy Structure là một trong những mô hình IA phổ biến nhất và được sử dụng rộng rãi trên các trang web hiện đại, đặc biệt là các trang thương mại điện tử và các website có lượng thông tin lớn. Trong cấu trúc này, trang web được tổ chức theo một hệ thống phân cấp rõ ràng, trong đó trang chủ (homepage) nằm ở đỉnh cao nhất, tiếp đến là các danh mục chính, danh mục con, và cuối cùng là các trang chi tiết.

Strict Hierarchy Structure giúp tổ chức thông tin một cách có hệ thống và dễ hiểu. Người dùng có thể dễ dàng theo dõi và tìm kiếm thông tin bằng cách điều hướng từ trang chủ đến các danh mục và sau đó đến các trang chi tiết. Ví dụ, một trang web thương mại điện tử có thể có danh mục chính là "Nam", từ đó dẫn đến các danh mục con như "Quần áo", "Giày dép", và mỗi danh mục con sẽ chứa các trang sản phẩm cụ thể.

Ưu điểm của cấu trúc này là nó giúp tổ chức thông tin một cách logic, dễ dàng cho người dùng tìm kiếm và theo dõi. Tuy nhiên, nhược điểm là khi số lượng danh mục và trang con tăng lên, cấu trúc có thể trở nên phức tạp và khó quản lý. Để giải quyết vấn đề này, các nhà thiết kế thường áp dụng các phương pháp như tạo bản đồ trang web (sitemap) hoặc sử dụng các công cụ điều hướng như thanh điều hướng cố định (sticky navigation bar) để cải thiện.

>>> Xem thêm: Structure data là gì và tại sao nó lại quan trọng?

3.4. Multi-Dimensional Hierarchy Structure

Multi-Dimensional Hierarchy Structure là một biến thể của Strict Hierarchy Structure, nhưng mang lại sự linh hoạt hơn trong việc liên kết giữa các trang. Trong mô hình này, các trang nội dung không chỉ được truy cập từ một danh mục duy nhất mà còn có thể được liên kết từ nhiều danh mục khác nhau, tạo ra nhiều cách tiếp cận thông tin cho người dùng, giúp nâng cao trải nghiệm và tăng tính linh hoạt cho trang web.

Multi-Dimensional Hierarchy Structure đặc biệt phù hợp với các trang web có lượng thông tin lớn và phức tạp, nơi mà cùng một thông tin có thể phù hợp với nhiều ngữ cảnh hoặc danh mục khác nhau. Ví dụ, một bài viết về "Xu hướng thời trang 2024" có thể được đặt trong cả danh mục "Thời trang nam" và "Thời trang nữ", giúp người dùng có thể tìm thấy bài viết từ bất kỳ danh mục nào họ quan tâm.

Một trong những thách thức lớn nhất của Multi-Dimensional Hierarchy Structure là việc quản lý các liên kết giữa các trang để đảm bảo tính nhất quán và tránh tình trạng trùng lặp hoặc gây nhầm lẫn cho người dùng. Do đó, việc sử dụng các công cụ hỗ trợ như phần mềm quản lý nội dung (CMS) hoặc các công cụ kiểm tra liên kết (link checker) là cần thiết để duy trì cấu trúc này một cách hiệu quả.

>>> Xem thêm: Một số mô hình quét nội dung phổ biến trên Website

4. Triển khai tổ chức thông tin trên website

Một kiến trúc thông tin tốt không chỉ đẹp về mặt lý thuyết mà còn phải hoạt động hiệu quả trong thực tế. Để đạt được điều này, cần có sự kết hợp giữa hiểu biết về người dùng, mục tiêu của website và các nguyên tắc thiết kế IA. Hãy cùng khám phá các bước quan trọng trong quá trình triển khai IA, từ việc thấu hiểu người dùng đến việc đảm bảo tính nhất quán trong thiết kế.

Hình 4: 3 bước triển khai tổ chức thông tin trên website (Nguồn: Internet)

4.1. Đặt nhu cầu người dùng lên hàng đầu

Một trong những nguyên tắc cơ bản và quan trọng nhất khi xây dựng IA là luôn ưu tiên nhu cầu của người dùng. Mọi quyết định liên quan đến việc tổ chức thông tin đều cần dựa trên sự hiểu biết sâu sắc về hành vi, mục tiêu và mong đợi của người dùng.

Việc đặt nhu cầu người dùng lên hàng đầu không chỉ giúp cải thiện trải nghiệm người dùng mà còn tạo ra sự kết nối mạnh mẽ giữa doanh nghiệp và khách hàng. Khi người dùng cảm thấy rằng trang web đáp ứng đúng nhu cầu của họ, họ sẽ có xu hướng ở lại trang web lâu hơn, khám phá thêm nhiều nội dung và có thể thực hiện các hành động chuyển đổi như mua hàng, đăng ký hoặc liên hệ với doanh nghiệp.

Để đạt được mục tiêu này, việc nghiên cứu người dùng là bước đầu tiên không thể bỏ qua. Các phương pháp như phỏng vấn người dùng, khảo sát, thử nghiệm khả năng sử dụng (usability testing) và phân tích hành vi người dùng trên trang web sẽ cung cấp cái nhìn sâu sắc về nhu cầu và mong đợi của họ. Từ đó, bạn có thể điều chỉnh và tối ưu hóa cấu trúc IA sao cho phù hợp nhất với đối tượng mục tiêu.

>>> Xem thêm: 8 xu hướng nổi bật về trải nghiệm khách hàng hiện nay

4.2. Hiểu rõ mục đích của trang web

Mục đích của trang web là yếu tố cốt lõi định hướng toàn bộ chiến lược IA. Mục tiêu chính của trang web có thể là giáo dục, cung cấp thông tin, giải trí hoặc bán sản phẩm và dịch vụ. Việc hiểu rõ mục đích của trang web sẽ giúp bạn tổ chức thông tin theo cách hỗ trợ tốt nhất cho mục tiêu đó.

Nếu mục tiêu chính của trang web là bán sản phẩm, IA cần được thiết kế sao cho người dùng có thể dễ dàng tìm kiếm sản phẩm, xem thông tin chi tiết và thực hiện mua hàng một cách thuận tiện. Việc sắp xếp các danh mục sản phẩm một cách logic, sử dụng các công cụ tìm kiếm mạnh mẽ và tạo ra các trang sản phẩm với thông tin rõ ràng, hấp dẫn là những yếu tố quan trọng trong quá trình này.

Trong một số trường hợp, trang web có thể có nhiều mục tiêu khác nhau, chẳng hạn như vừa bán sản phẩm vừa cung cấp thông tin giáo dục. Trong trường hợp này, điều quan trọng là phải xác định rõ ưu tiên của từng mục tiêu và tổ chức IA sao cho tất cả các mục tiêu này được hỗ trợ một cách hợp lý mà không gây cản trở lẫn nhau.

4.3. Giữ sự nhất quán trong thiết kế IA

Nhất quán trong cách tổ chức và trình bày thông tin là yếu tố quan trọng giúp người dùng cảm thấy thoải mái và dễ dàng khi sử dụng trang web. Sự nhất quán này không chỉ áp dụng cho việc sắp xếp các phần và trang trên trang web mà còn bao gồm cả việc sử dụng ngôn ngữ, kiểu dáng và các yếu tố giao diện người dùng (UI).

Khi cấu trúc IA của trang web được tổ chức một cách nhất quán, người dùng sẽ dễ dàng nắm bắt được cách thức hoạt động của trang web và biết cách điều hướng để tìm kiếm thông tin. Việc này giúp giảm thiểu sự nhầm lẫn và tăng cường khả năng hoàn thành các nhiệm vụ trên trang web một cách nhanh chóng và hiệu quả.

Một cách để đảm bảo sự nhất quán trong IA là thiết lập và tuân theo các quy tắc về phân loại, đặt tên và điều hướng ngay từ đầu. Các quy tắc này nên được áp dụng cho toàn bộ trang web và được duy trì trong suốt quá trình phát triển và cập nhật nội dung. Đồng thời, việc sử dụng các mẫu thiết kế (design templates) nhất quán cũng giúp duy trì sự thống nhất trong giao diện và trải nghiệm người dùng.

>>> Xem thêm: Cách xây dựng kiến trúc thông tin hiệu quả cho website

5. Phương pháp tổ chức thông tin cải thiện IA

Xây dựng một kiến trúc thông tin hiệu quả đòi hỏi sự hỗ trợ của các công cụ và phương pháp phù hợp. Từ việc thu thập thông tin từ người dùng đến việc phác thảo và kiểm tra cấu trúc IA, mỗi công cụ đều đóng một vai trò quan trọng trong quá trình này. Hãy cùng tìm hiểu về các phương pháp và công cụ hữu ích giúp bạn xây dựng một IA tối ưu cho website của mình.

Hình 5: 3 phương pháp tổ chức thông tin cải thiện IA (Nguồn: MangoAds)

5.1. Phân loại thẻ (Card Sorting)

Phân loại thẻ (Card Sorting) là một kỹ thuật phổ biến và hiệu quả trong quá trình xây dựng IA, giúp bạn hiểu cách người dùng tổ chức và nhóm các thông tin lại với nhau. Phương pháp này không chỉ giúp tối ưu hóa cấu trúc IA mà còn cung cấp thông tin giá trị về cách người dùng suy nghĩ và tương tác với nội dung trên trang web.

Trong quá trình phân loại thẻ, bạn sẽ viết tên các loại nội dung hoặc trang web lên các thẻ chỉ mục (index cards) và yêu cầu người dùng sắp xếp chúng vào các nhóm có ý nghĩa đối với họ. Quá trình này có thể thực hiện theo nhiều cách khác nhau, bao gồm phân loại thẻ mở (open card sorting), nơi người dùng tự tạo các nhóm và đặt tên cho chúng, hoặc phân loại thẻ đóng (closed card sorting), nơi các nhóm đã được xác định trước và người dùng chỉ cần sắp xếp các thẻ vào những nhóm đó.

Phân loại thẻ giúp bạn nhận ra mối liên hệ tự nhiên giữa các loại nội dung và hiểu rõ cách người dùng mong muốn tổ chức thông tin trên trang web. Từ đó, bạn có thể điều chỉnh IA sao cho phản ánh đúng cách tổ chức thông tin mà người dùng cảm thấy trực quan và dễ hiểu nhất.

5.2. Wireframing và nguyên mẫu

Wireframing là bước đầu tiên trong việc biến IA từ ý tưởng thành một giao diện trực quan. Wireframe là các bản phác thảo sơ bộ về cấu trúc và bố cục của trang web, giúp bạn hình dung cách sắp xếp và trình bày thông tin. Wireframe không tập trung vào chi tiết thiết kế đồ họa mà chủ yếu chú trọng vào việc tổ chức và phân bố các yếu tố thông tin trên trang.

Nguyên mẫu (Prototype) là bước phát triển tiếp theo từ wireframe, cung cấp cái nhìn chi tiết hơn về giao diện và chức năng của trang web. Nguyên mẫu thường được sử dụng để thử nghiệm các ý tưởng IA trước khi triển khai chính thức, giúp bạn phát hiện và điều chỉnh các vấn đề tiềm ẩn trong quá trình thiết kế.

Cả wireframe và nguyên mẫu đều là công cụ quan trọng trong việc xây dựng và kiểm tra IA. Chúng cho phép thử nghiệm các kịch bản sử dụng thực tế, thu nhận phản hồi từ người dùng và điều chỉnh cấu trúc IA để đảm bảo đáp ứng đúng nhu cầu và mong đợi của người dùng.

5.3. Sử dụng Mind Mapping

Bản đồ tư duy (Mind Mapping) là một công cụ trực quan giúp bạn tổ chức và kết nối các ý tưởng, thông tin và khái niệm trên trang web. Bản đồ tư duy thường được sử dụng trong giai đoạn lập kế hoạch IA để xác định mối quan hệ giữa các phần nội dung và hình thành cấu trúc IA tổng thể.

Khi sử dụng bản đồ tư duy, bạn bắt đầu với một khái niệm hoặc chủ đề trung tâm, sau đó phân nhánh ra các chủ đề con và các nội dung liên quan. Phương pháp này giúp bạn thấy rõ bức tranh tổng thể của trang web và hiểu cách các phần nội dung khác nhau liên kết với nhau. Bản đồ tư duy cũng giúp bạn xác định các điểm trọng yếu trong IA và đảm bảo rằng không có phần nội dung nào bị bỏ sót hoặc tổ chức kém hiệu quả.

Sử dụng các công cụ phần mềm như Lucidchart, MindMeister, hoặc Miro có thể giúp bạn tạo ra các bản đồ tư duy kỹ thuật số, dễ dàng chỉnh sửa và chia sẻ với nhóm của mình. Việc sử dụng bản đồ tư duy trong quá trình thiết kế IA không chỉ giúp cải thiện tính logic và nhất quán của cấu trúc IA mà còn hỗ trợ trong việc truyền đạt ý tưởng và kế hoạch với các thành viên trong nhóm phát triển.

>>> Xem thêm: Quy trình 5 giai đoạn của tư duy thiết kế

Kết luận

Kiến trúc thông tin (IA) đóng vai trò then chốt trong việc tạo nên một trang web thành công. Thông qua việc tổ chức và sắp xếp thông tin một cách logic và thân thiện với người dùng, IA không chỉ nâng cao trải nghiệm người dùng mà còn thúc đẩy hiệu quả kinh doanh. Theo MangoAds, lựa chọn cấu trúc IA phù hợp, kết hợp với các phương pháp nghiên cứu và công cụ hỗ trợ, sẽ giúp bạn xây dựng một trang web đáp ứng tối đa nhu cầu của người dùng và đạt được các mục tiêu kinh doanh. Đầu tư vào IA không chỉ là đầu tư cho hiện tại mà còn là cho tương lai, đảm bảo sự phát triển bền vững của trang web.