Mango Learn
UX/ UI

Emotional UI - Thiết kế giao diện người dùng cảm xúc 

25/09/2024 - Thien Le

Thiết kế UI không chỉ dừng lại ở xây dựng các yếu tố chức năng, mà còn mở rộng sang việc tạo ra những trải nghiệm cảm xúc, giúp tăng cường sự kết nối giữa người dùng và sản phẩm. Cảm xúc có thể làm cho một sản phẩm trở nên dễ nhớ, hấp dẫn và gây nghiện, từ đó thúc đẩy sự gắn bó lâu dài. Bài viết dưới đây, hãy cùng MangoAds khám phá cách thiết kế giao diện người dùng với yếu tố cảm xúc, từ khái niệm cơ bản đến các phương pháp và công nghệ hiện đại.

1. Tầm quan trọng của cảm xúc trong UI

Khi một sản phẩm gợi lên những cảm xúc tích cực, người dùng sẽ có xu hướng sử dụng nó thường xuyên hơn, cảm thấy hài lòng và giới thiệu cho người khác. Từ đó tạo ra một vòng lặp tích cực, trong đó cảm xúc giúp củng cố sự gắn bó của người dùng với sản phẩm.

Cảm xúc cũng có thể ảnh hưởng đến cách người dùng đánh giá một sản phẩm. Một nghiên cứu từ Viện Nghiên cứu Tương tác Người-Máy (HCI) đã chỉ ra rằng người dùng thường có xu hướng bỏ qua các khuyết điểm nhỏ của một sản phẩm nếu sản phẩm đó mang lại cho họ cảm xúc tích cực. Ví dụ, một ứng dụng có giao diện đẹp mắt, hoạt hình mượt mà và tương tác thú vị có thể được người dùng đánh giá cao hơn, ngay cả khi nó không hoàn hảo về mặt chức năng.

Bên cạnh đó, cảm xúc cũng đóng vai trò quan trọng tạo ra sự khác biệt giữa các sản phẩm. Trong một thị trường mà các sản phẩm ngày càng trở nên tương đồng về chức năng, thì khi tích hợp yếu tố cảm xúc vào UI có thể giúp sản phẩm nổi bật hơn so với các đối thủ cạnh tranh. Đây là lý do tại sao các thương hiệu lớn như Apple, Google, và Samsung luôn chú trọng đến thiết kế UI cảm xúc, nhằm tạo ra những trải nghiệm đáng nhớ và khác biệt.

>>> Xem thêm: Ba cấp độ xử lý cảm xúc trong thiết kế giao diện

2. Tháp nhu cầu người dùng

Để hiểu rõ hơn về cách cảm xúc tác động đến trải nghiệm người dùng, Aaron Walter, tác giả cuốn Designing for Emotion, đã sử dụng hệ thống phân cấp nhu cầu của Maslow để tạo ra kim tự tháp nhu cầu của người dùng. Mô hình này phân loại các nhu cầu của người dùng thành bốn cấp độ từ cơ bản đến cao cấp: chức năng, độ tin cậy, khả năng sử dụng, và cảm xúc.

  • Chức năng: Đây là cấp độ cơ bản nhất thể hiện sản phẩm có thể thực hiện được các chức năng mà nó được thiết kế để làm hay không. Ví dụ, một chiếc điện thoại phải có khả năng gọi điện, nhắn tin, và truy cập internet. 
  • Độ tin cậy: Sau khi sản phẩm đáp ứng được nhu cầu chức năng, người dùng sẽ quan tâm đến độ tin cậy của sản phẩm. Một sản phẩm đáng tin cậy sẽ tạo ra cảm giác yên tâm cho người dùng, giúp họ tin tưởng và sử dụng lâu dài.
  • Khả năng sử dụng: Đây là cấp độ mà sản phẩm bắt đầu tạo ra sự khác biệt với đối thủ cạnh tranh. Khả năng sử dụng liên quan mật thiết đến UI, và đây là nơi mà thiết kế giao diện người dùng cảm xúc bắt đầu phát huy vai trò của nó.
  • Cảm xúc: Đây là đỉnh của Kim tự tháp, tại đây sản phẩm phải đạt được khả năng dễ sử dụng và mang lại cảm xúc tích cực cho người dùng. Những cảm xúc này có thể là niềm vui, sự hài lòng, hay thậm chí là cảm giác yêu thích. Khi đạt được cấp độ này, sản phẩm sẽ tạo ra một sự kết nối cảm xúc mạnh mẽ với người dùng, khiến họ muốn sử dụng nó nhiều hơn và trở nên trung thành với thương hiệu.

Tháp nhu cầu người dùng cho thấy rằng cảm xúc là một yếu tố quan trọng trong thiết kế UI, và nó không thể bị bỏ qua nếu bạn muốn tạo ra một sản phẩm thành công. Việc tập trung vào cảm xúc sẽ giúp sản phẩm của bạn không chỉ đáp ứng nhu cầu cơ bản của người dùng, mà còn mang lại cho họ trải nghiệm tuyệt vời, khiến họ muốn quay lại sử dụng sản phẩm nhiều lần.

Hình 1: Tháp nhu cầu người dùng (Nguồn: MangoAds)

Hình 1: Tháp nhu cầu người dùng (Nguồn: MangoAds)

2. Các phương pháp tích hợp cảm xúc trong sản phẩm Digital 

Tích hợp cảm xúc vào giao diện người dùng đòi hỏi sự sáng tạo và hiểu biết sâu sắc về tâm lý người dùng. Dưới đây là một số phương pháp hiệu quả để đạt được điều này.

2.1 Phản ứng cảm xúc qua hiệu ứng hoạt hình

Hiệu ứng hoạt hình không chỉ là một yếu tố trang trí mà còn có thể được sử dụng để tạo ra phản ứng cảm xúc từ người dùng. Khi thiết kế một sản phẩm, các nhà thiết kế có thể sử dụng hoạt hình để phản hồi các hành động của người dùng, giúp tạo ra cảm giác tương tác và kết nối với sản phẩm.

Một ví dụ điển hình về cách sử dụng hoạt hình để tạo ra phản ứng cảm xúc là hiệu ứng rung khi nhập sai mật khẩu trên hệ điều hành iOS của Apple. Khi người dùng nhập sai mật khẩu, màn hình sẽ rung nhẹ giống như cách con người lắc đầu khi nói “không”. 

Hình 2: hiệu ứng rung khi nhập sai mật khẩu trên hệ điều hành iOS của Apple (Nguồn: uxplanet.org)

Hình 2: hiệu ứng rung khi nhập sai mật khẩu trên hệ điều hành iOS của Apple (Nguồn: uxplanet.org)

Ngoài ra, hoạt hình cũng có thể được sử dụng để tạo ra trải nghiệm vui nhộn và thú vị cho người dùng. Ví dụ, khi người dùng hoàn thành một nhiệm vụ trong ứng dụng, một hiệu ứng hoạt hình vui nhộn như pháo hoa hoặc nụ cười có thể xuất hiện, tạo ra cảm giác hứng thú và khích lệ người dùng tiếp tục sử dụng ứng dụng.

Tuy nhiên cần lưu ý rằng hiệu ứng hoạt hình không nên bị lạm dụng quá mức hoặc áp dụng không phù hợp với giao diện, vì có thể gây ra sự khó chịu cho người dùng. Vì thế, mục tiêu chính là sử dụng hiệu ứng hoạt hình một cách tinh tế và hợp lý để tăng cường trải nghiệm người dùng cao nhưng không làm mất đi tính thực tiễn của sản phẩm.

>>> Xem thêm: 7 TIPS thiết kế Website đẹp, tăng trải nghiệm người dùng 

2.2 Theo dõi tâm trạng người dùng

Tâm trạng của người dùng có thể ảnh hưởng đến cách họ tương tác với sản phẩm và quyết định của họ trong quá trình sử dụng. Ví dụ, khi một người dùng đang cảm thấy căng thẳng hoặc mệt mỏi, họ có thể dễ dàng bị khó chịu bởi những chi tiết nhỏ mà bình thường họ có thể bỏ qua. Ngược lại, khi người dùng đang trong tâm trạng tốt, họ sẽ dễ dàng chấp nhận những thiếu sót nhỏ của sản phẩm và tập trung vào những điểm tích cực.

Hình 3: Theo dõi tâm trạng người dùng (Nguồn: uxplanet.org)

Hình 3: Theo dõi tâm trạng người dùng (Nguồn: uxplanet.org)

Một cách để theo dõi tâm trạng người dùng là sử dụng các câu hỏi đơn giản như “Hôm nay bạn cảm thấy thế nào?” hoặc “Bạn có muốn nghỉ ngơi một chút không?” Những câu hỏi này không chỉ giúp sản phẩm thu thập thông tin về tâm trạng của người dùng mà còn tạo ra cảm giác rằng sản phẩm đang quan tâm đến họ, từ đó tăng cường sự kết nối cảm xúc.

Với sự phát triển của trí tuệ nhân tạo (AI) và học máy (machine learning), các sản phẩm kỹ thuật số ngày càng có khả năng theo dõi tâm trạng của người dùng một cách tự động. Chẳng hạn, nhiều ứng dụng hiện nay có thể thu thập dữ liệu từ các cảm biến trên thiết bị hoặc thông qua các chỉ số sinh học như nhịp tim, giọng nói để nhận diện tâm trạng của người dùng, từ đó tùy chỉnh giao diện sao cho phù hợp với trạng thái cảm xúc của họ.

>>> Xem thêm: Các công cụ UX dùng để theo dõi hành vi của người dùng trực tuyến

2.3 Đánh giá theo kinh nghiệm người dùng

Đánh giá trải nghiệm người dùng là một phần không thể thiếu trong quá trình phát triển sản phẩm kỹ thuật số. Tuy nhiên, các cuộc khảo sát truyền thống thường không đủ hấp dẫn và dễ gây nhàm chán cho người dùng, dẫn đến tỷ lệ phản hồi thấp và dữ liệu thu thập được không chính xác.

Để giải quyết vấn đề này, designers có thể sử dụng các phương pháp sáng tạo để biến việc đánh giá trải nghiệm thành một trải nghiệm thú vị và tương tác. Ví dụ, thay vì yêu cầu người dùng đánh giá trải nghiệm bằng các câu hỏi dài dòng, bạn có thể sử dụng các biểu tượng cảm xúc như "mặt cười", "mặt buồn" để người dùng đánh giá nhanh trải nghiệm của họ. 

Ngoài ra, bạn cũng có thể sử dụng hiệu ứng hoạt hình để làm cho quá trình đánh giá trở nên thú vị hơn. Ví dụ, khi người dùng kéo thanh trượt để đánh giá, một hiệu ứng hoạt hình nhẹ nhàng có thể xuất hiện, giúp họ cảm thấy hứng thú hơn khi tham gia khảo sát. Điều này không chỉ giúp cải thiện tỷ lệ phản hồi mà còn mang lại dữ liệu chính xác hơn cho nhà thiết kế.

>>> Xem thêm: Cách đánh giá chất lượng của trang Web dựa vào hành vi người dùng

3. Ứng dụng cảm xúc trong các công nghệ mới

Các công nghệ mới như thực tế tăng cường (AR), thực tế ảo (VR), và trí tuệ nhân tạo (AI) mang lại nhiều cơ hội để tích hợp cảm xúc vào thiết kế giao diện người dùng. Những công nghệ này không chỉ giúp tạo ra trải nghiệm tương tác sống động mà còn có thể điều chỉnh giao diện dựa trên cảm xúc của người dùng, tạo ra sự kết nối cá nhân hóa mạnh mẽ.

3.1 Sử dụng Animoji và mặt nạ AR

Animoji là một tính năng được Apple giới thiệu trên các thiết bị iOS, cho phép người dùng sử dụng khuôn mặt của mình để điều khiển các biểu tượng động vật hoạt hình trong các cuộc trò chuyện. 

Mặt nạ AR là một tính năng khác cho phép người dùng áp dụng các hiệu ứng hoạt hình trực tiếp lên khuôn mặt của họ khi sử dụng camera trên thiết bị di động. Những mặt nạ này có thể biến đổi khuôn mặt của người dùng thành các nhân vật hoạt hình, động vật, hoặc thậm chí là các hiệu ứng đặc biệt như khói, lửa. 

Ngoài ra, mặt nạ AR còn có thể được sử dụng để tạo ra các trải nghiệm cảm xúc trong các ứng dụng không phải là mạng xã hội. Ví dụ, một ứng dụng giáo dục có thể sử dụng mặt nạ AR để giúp trẻ em học về các loài động vật bằng cách biến khuôn mặt của chúng thành các con vật tương ứng. 

Hình 4: Sử dụng Animoji và mặt nạ AR (Nguồn: uxplanet.org)

Hình 4: Sử dụng Animoji và mặt nạ AR (Nguồn: uxplanet.org)

3.2 Gợi ý AR theo ngữ cảnh

AR không chỉ mang lại những trải nghiệm thú vị mà còn có thể được sử dụng để cung cấp các gợi ý theo ngữ cảnh, giúp người dùng tương tác với môi trường xung quanh một cách tự nhiên và hiệu quả hơn.

Ví dụ ứng dụng Google Maps sử dụng AR để giúp người dùng điều hướng trong thành phố. Khi người dùng bật tính năng này, camera của điện thoại sẽ hiển thị hình ảnh thực tế xung quanh, và các mũi tên, chỉ dẫn sẽ xuất hiện trực tiếp trên màn hình, giúp người dùng biết chính xác hướng đi mà không cần phải nhìn vào bản đồ truyền thống. 

Gợi ý AR theo ngữ cảnh cũng có thể được sử dụng trong các ứng dụng mua sắm. Ví dụ, khi người dùng đi vào một cửa hàng, ứng dụng có thể sử dụng AR để hiển thị thông tin chi tiết về các sản phẩm trên kệ, bao gồm giá cả, đánh giá, và các chương trình khuyến mãi. Từ đó giúp người dùng dễ dàng tìm hiểu về sản phẩm mà còn tạo ra một trải nghiệm mua sắm hiện đại và hấp dẫn.

3.3 Tạo trải nghiệm tương tác sâu sắc

Trải nghiệm tương tác sâu sắc là một yếu tố quan trọng trong thiết kế UI cảm xúc, và nó không chỉ giới hạn trong các công nghệ thực tế ảo (VR) hay AR. Thực tế, trải nghiệm tương tác sâu sắc là việc tạo ra một câu chuyện mà người dùng có thể tham gia và cảm nhận.

Ví dụ “Chiếc thuyền” (The Boat), một dự án truyền thông kỹ thuật số sử dụng tính năng cuộn thị sai cùng với âm thanh để tạo ra một câu chuyện tương tác về người tị nạn. Khi người dùng cuộn trang, câu chuyện sẽ dần dần được mở ra, với các yếu tố âm thanh và hình ảnh thay đổi theo từng hành động của người dùng. Từ đó tạo cảm giác đắm chìm vào câu chuyện, giúp người dùng cảm nhận được những gì mà nhân vật chính đang trải qua.

Hình 5: “Chiếc thuyền” (The Boat), một dự án truyền thông kỹ thuật số sử dụng tính năng cuộn thị sai cùng với âm thanh (Nguồn: uxplanet.org)

Hình 5: “Chiếc thuyền” (The Boat), một dự án truyền thông kỹ thuật số sử dụng tính năng cuộn thị sai cùng với âm thanh (Nguồn: uxplanet.org)

Trải nghiệm tương tác sâu sắc không nhất thiết phải phụ thuộc vào công nghệ tiên tiến. Một trang web đơn giản nhưng được thiết kế tốt với sự kết hợp giữa hình ảnh, văn bản, và âm thanh có thể tạo ra một trải nghiệm tương tác đầy cảm xúc và ý nghĩa.

>>> Xem thêm: Bí quyết tối ưu marketing qua bản đồ hành trình khách hàng trên Google

Kết luận

Emotional UI không chỉ là một xu hướng mà còn là một yêu cầu cần thiết trong việc tạo ra trải nghiệm người dùng toàn diện và đáng nhớ. Bằng cách tích hợp các yếu tố cảm xúc vào giao diện, từ việc sử dụng hiệu ứng hoạt hình đến theo dõi tâm trạng và sử dụng công nghệ AR, các nhà thiết kế có thể tạo ra những sản phẩm không chỉ đáp ứng nhu cầu chức năng mà còn mang lại sự hài lòng và gắn kết sâu sắc với người dùng. Hãy cùng MangoAds áp dụng những phương pháp này để cải thiện giao diện người dùng và mang lại trải nghiệm tuyệt vời cho khách hàng.